1- مطالعات سطح شناخت
1-1- مطالعات محيطي
1-1-1- موقعيت جغرافيايي روستاي كنگ دامنه‌ها و دره‌های ارتفاعات بینالود به دلیل داشتن رودخانه‌های پرآب، باغات میوه و درختان انبوه، مناظر متنوع و آب و هوای خنک، همواره مورد استقبال ساکنان مشهد، گردشگران و زائران سایر مناطق کشور بوده است که در سالهای اخیر بر میزان استقبال مسافران از این منطقه افزوده شده است.
قدمت اين روستا به پيش از اسلام و حدود سه هزار سال برمي گردد و گورستان قديمي، مسجد، تكيه ورباط شاه عباسي از تاريخ كهن آن حكايت دارد.
روستای کنگ در دهستان و بخش طرقبه از شهرستان مشهد در 28 كيلومتري غرب این شهر و در عرض و طول جغرافيايي واقع شده است. روستا بر روی یکی از دامنه‌های شمال شرقی ارتفاعات بینالود و در جوار رودخانه کنگ قرار دارد و آخرین آبادی محور مشهد، طرقبه و دره کنگ می‌باشد که ارتفاع آن از سطح دریا 1800 متر است.
کنگ در لغت دو معنی دارد، یک پرنده‌ای قوی پنجه است که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کند و دیگر معنی آن دژ مستحکم می‌باشد و نخستین ساکنان کنگ مهاجرانی بوده‌اند که از میرده سیستان (زابل امروز) به محل کنونی روستا آمده‌اند.
شهرت این روستا و قرارگیری بر سر راه کوهستانی نیشابور ـ مشهد باعث گردیده همواره مورد توجه باشد و جالب است که ناصرالدین شاه طی سفر خود به مشهد در سال 1283 هجری قمری از این روستا دیدن کرده است.
در بارندگی‌های شدید خصوصا فصل بهار به دلیل چرای بی‌رویه دامها و نقصان پوشش گیاهی، کنگ دچار طغیان می‌شود و خساراتی به باغات و جاده کنگ و نغندر وارد می‌گردد. کنگ از حیث پهنه‌بندی در اقلیم سرد کوهستانی قرار دارد.
ویژگی محیطی ـ کالبدی_بافت
کنگ چهارمین روستای پرجمعیت دهستان طرقبه می‌باشد و این روستا به عنوان یک مرکز مجموعه منفرد، فاقد روستاهای اقماری است و خود در حوزه نفوذ شهر طرقبه واقع است.
محدوده پیرامونی روستا شامل مجموعه‌ای از ارتفاعات و دره‌هایی با شیب تند است که تأثیر خود را بر ساخت و عملکرد سکونتگاههای انسانی و شیوه معیشت آنها گذاشته است. شیب عمومی این محدوده کمتر از 10 درصد و میانگین شیب روستای کنگ به مراتب بیش از آن می‌باشد. آب رودخانه کنگ دائمی است و جهت آن جنوب غربی ـ شمال شرقی است. در بارندگی‌های شدید خصوصا فصل بهار به دلیل چرای بی‌رویه دامها و نقصان پوشش گیاهی، کنگ دچار طغیان می‌شود و خساراتی موقعیت روستای کنگ و نحوه ارتباط با طرقبه و مشهد مقدس به باغات و جاده کنگ و نغندر وارد می‌گردد. کنگ از حیث پهنه‌بندی در اقلیم سرد کوهستانی قرار دارد.
موقعیت روستای کنگ و نحوه ارتباط با طرقبه و مشهد مقدس
جزئيات بافت
شناخت تركيب بصري مناظر و تسلسل آنها
شبكه معابر ارگانيك و پر پيچ و هم روستاي كنگ، به همراه كالبدها و عناصر معماري ارزشمند و پديده‌هاي طبيعي زيبا، پتانسيل قابل ملاحظه‌اي براي ايجاد مناظر متنوع متوالي است. توالي و تسلسل اين مناظر باعث ارتقاء كيفيت‌هايي چون پيوستگي و انسجام در مجموعه شده، و گوناگوني آنها افزايش كيفيت تنوع را در پي دارد. حضور اين كيفيت‌ها با ارتقاء تنوع فضايي و غناي كالبدي، تمايل به حركت و سير در مجموعه را افزايش مي‌دهد. البته محدوديت‌هاي خاص بافت كالبدي روستاي كنگ، پيدايش تنوع فضايي مطلوب را مشكل نموده است. از جمله مهم‌ترين اين محدوديت‌ها باعث پيدايش شبكه‌اي از فضاهاي باز خطي شده است كه عرض ان‌ها به ميزان زيادي يكنواحت و همسان است. يكنواختي عرض گذرها و نبود فضاهاي گشايشگاهي، استفاده از تعدادي از روش‌هاي ايجاد تنوع فضايي را ناممكن نموده و روش‌هاي به كار گرفته شده را محدود نموده است. روش‌هاي طراحي كه چه بسا به صورت ناخودآگاه و خودجوش براي ايجاد تنوع فضايي در بافت به كار گرفته شده است شامل موارد زير مي‌شود:
- استفاده از پيچ و خم در گذرها و بستن مسير ديد
- مسقف كردن مواضعي از گذرها و ايجاد تباين فضايي به وسيله ساباط‌ها
- تأكيد كالبدي با طراحي واحدهاي معماري شاخص
- ايجاد تنوع فضايي با طراحي بالكن‌هاي چوبي پيش آمده در گذرها
- تنوع در مصالح مصرفي
- استفاده از عناصر طبيعي چون درخت
- ايجاد بازشوهايي در جداره براي رؤيت مناظر مطلوبي از بافت كالبدي و عناصر طبيعي خارج بافت
در ميان معابر بافت روستا حداقل شش گذر اصلي را مي‌توان تشخيص داد. ويژگي‌هايي كه اين مسيرها را به عنوان گذر اصلي مطرح مي‌نمايد. طول و عرض، نسبتاً بيشتر اين گذرهاست. زيرا طول آنها عموماً به اندازه‌اي است كه تقريباً سراسر مجموعه را مي‌پيمايند و عرض آنها نيز اكثراً بيشترين اندازه‌اي است كه گذرها در اين روستا دارند. از ويژگي‌هاي ديگر آنها شيب كمتر نسبت به مسيرهاي مشابه و پيوستگي كالبدي آن‌هاست. بر اساس بررسي‌هاي ميداني از ميان اين شش مسير سه مسير از جهت توالي فضاهاي متنوع وضعيت نسبتاً مناسبي دارند كه براي آشنايي با كيفيت آنها يك مورد به صورت مشروح معرفي مي‌گردد.
مسير اول گذري است كه از ورودي روستا شروع شده و پس از گذشتن از حمام روستا و رسيدن به گذر سر كمر تقريباً تا انتخاي بافت كهن را شامل مي‌شود از مشخصات اين مسير شيب نسبتاً تند آن است كه به همراه ناهمواري كف آن، تا اندازه زيادي عابر را به خود مشغول مي‌نمايد و به همين سبب نسبت توجه را از جداره‌ها و كالبدي‌هاي مرتفع و مسلط به گذر دور مي‌نمايد.
در ابتداي اين مسير دو بناي دو طبقه آجري بدون نماسازي قرار دارد كه نه ورودي مناسبي براي مدخل روستاست و نه آغاز مطلوبي براي اين مسير مي‌باشد. اما پس زمينه سبزي كه توسط درختان واقع در باغات سر پيچ ايجاد مي‌شود تا اندازه‌اي اين منظره ناخوشايند را ترميم مي‌نمايد. پس از اين بخش از گذر، فضايي واقع است كه يك سوي آن ديوار سنگي باغات و يك سوي آن قطعه زمين بايري قرار دارد. اين گشايش فضايي به همراه درخت گردوي نسبتاً كهنسال موجود به گذر چهره متفاوتي مي‌دهد.
پس از عبور از اولين پيچ دوباره بناي دو طبقه آجري با درب و پنجره فلزي واقع است كه تأثير خوبي در ناظر نمي‌گذارد. اما اندكي جلوتر مجموعه‌اي از ديوارهاي سنگي و كاهگلي خانه‌هاي دو سوي گذر به همراه درختان سر برآورده از حياط‌ها تصوير زيبايي آفريده است. البته فرسودگي زياد اين ديوارها اين تصوير را مخدوش مي‌نمايد. در ادامه گذر حمام روستا واقع است، كه به دليل كالبد بي‌ارزش و آلودگي عارض بر آن چهره ناخوشايندي به گذر مي‌دهد. اندكي پس از حمام گذر به يك سه راهي تبديل مي‌شود كه يك راه آن به سوي گذر سر كمر ميل مي‌كند در كنار اين سه راه كالبد معماري قابل توجهي قرار دارد. اين كالبد خانه چهار اشكوبه‌اي است كه از نظر معماري با بافت هماهنگي كامل دارد. ايوان اين خانه و منازل دو سوي ديگر سه راهي، ويژگي‌هاي معماري بافت را به خوبي به نمايش مي‌گذارند. پس از گذشتن از سه راهي مذكور و حركت به سمت گذر سر كمر دوباره رديف ايوان‌ها با جزئيات شلوغ و در هم چوبي خود بخش قابل ملاحظه‌اي از سقف گذر را مي‌پوشاند. اولين ويژگي كه پس از ورود به گذر سر كمر جلب توجه مي‌كند. شيب تند آن است. در دو سوي خانه‌هايي با معماري بومي و جزئيات چوبي خود گذر را محصور كرده‌اند. تأكيدهاي كالبدي موجود در جداره‌ها عموماً از نوع بيرون‌زدگي ايوان‌هاي چوبي منازل است كه به تصاوير گذر اندكي تنوع مي‌بخشد. يكي از كامل‌ترين ساباط‌هاي روستا در بخش مياني گذر سر كمر قرار دارد. اين ساباط به دليل دهانه عريض، سقف چوبي و حجم معماري بالاي آن، و هم چنين سايه روشني كه ايجاد مي‌نمايد عنصري كاملاً چشمگير و با ارزش است. در فضاي پس از ساباط ديوارهاي سنگي با تورفتگي‌ها و بيرون‌زدگي‌هاي خود به همراه انبوه سبز درختان سر برآورده از حياط منازل جلوه‌اي كوچه باغي به گذر مي‌دهد كه آن را از بخش‌هاي قبلي متفاوت مي‌نمايد.
تاریخ : دو شنبه 20 فروردين 1397
خبرنامه وب سایت: